Iako se često mogu čuti komentari da se na hrvatski jezik nije prevelo dosta značajnih knjiga suvremenih svjetskih autora, jedan od najuglednijih pisaca današnjice ipak nema taj problem. Riječ je o Kanađaninu Michaelu Ondaatjeu, kojemu je na hrvatski prevedeno čak šest knjiga: 'Sabrana djela Billyja Kida', 'Engleski pacijent', 'Zvuk krvi', 'Obiteljsko naslijeđe', 'Anilin duh' i 'Divisadero'. Riječ je o dobroj kombinaciji Ondaatjeove proze i poezije, koja nudi reprezentativan uvid u opus ovog pisca, čiji je najpoznatiji roman i dalje već spomenuti i Bookerom nagrađeni 'Engleski pacijent'. Naravno, zbog toga što je po njemu snimljen s pregršt Oscara nagrađen film iz 1996, koji preuzima osnovne motive romana, ali ih i opasno zašećeri u standardnoj holivudskoj maniri.

Četiri godine nakon prethodnog romana, nagrađenog 'Divisadera' (čiji je prijevod kod nas objavio AGM), Michael Ondaatje se pojavio s novom knjigom, koja je zasad pokupila vrlo pohvalne kritike. Roman se zove 'The Cat's Table' (u prijevodu: Mačkin stol) i kao glavno mjesto radnje bira prekooceanske brod Oronsay, koji 1954. godine putuje s Cejlona, odnosno današnje Šri Lanke, prema Londonu. Činjenica da Ondaatje piše 'Cejlon' upućuje i na opći kontekst tog vremena, kada je britanski kolonijalizam bio na zalasku, ali ponegdje još uvijek žilav, najviše u rasističkom stavu prema svima koji nisu bijeli Europljani. Zlo kolonijalizma je jedna od tema 'The Cat's Table', koji u svojoj glavnoj priči prati dogodivštine 11-godišnjeg dječaka tijekom višetjedne plovidbe prema Londonu. Naslov je zapravo aluzija na najmanje prestižan stol u brodskoj blagovaonici – dok aristokracija i bogataši sjede za kapetanovim stolom, dječak Michael sjedi s drugim otpadnicima za tzv. mačkinim stolom.

Michael Ondaatje se i u ovom romanu, baš kao i u 'Engleskom pacijentu', odlučuje za dva paralelna narativa, pa se osim brodskih avantura fragmentarno opisuje i život odraslog Michaela, koji – vidi čuda – živi u Kanadi i radi kao pisac. Uz to se autor poigrava perspektivama pripovijedanja, pa 'The Cat's Table' započinje u trećem licu, no ubrzo se prebacuje na prvo. Fragmenti iz vremena nakon brodske avanture isprva služe kao sredstvo uokvirivanja priče, no pred kraj Ondaatje ubacuje nekoliko preokreta u stilu krimića, koji i 'sadašnjost' romana čine napetom.

Ključni je dio romana, naravno, spomenuta plovidba, tijekom koje 11-godišnji Michael stvara prijateljstva s drugim dječacima svojih godina, ali i alkoholičarom koji je nekad bio jazz glazbenik, sumnjivim botaničarom, kao i misterioznom i bljedunjavom gospođicom Lasqueti. Američki kritičari kažu da u ovoj knjizi Ondaatje pripovijeda opušteno, nizanjem slika i situacija, s namjerom da oslika realnost života, a ne da ispuni literarne konvencije o zapletu. Ono što ipak najviše zanima autora je teret kolonijalizma, ali i njegove posljedice, koje od potlačenih ne prave automatski plemenite i čiste duše, nego ih čine amoralnima i spremnim na oportunizam bez ikakvih skrupula.

'The Cat's Table' je sigurno i autobiografski roman, koliko god se Michael Ondaatje volio postmodernistički poigravati svime i svačime. U ovom slučaju ima previše paralela da bi ih se moglo ignorirati: pisac je rođen 1943. na Šri Lanki, a s roditeljima se preselio u Veliku Britaniju baš 1954. godine. U Kanadu je Ondaatje dospio 1962. te je do 1990. radio kao profesor književnosti na Sveučilištu u Torontu. To su manje-više i životne odrednica Michaela iz romana.

Ovom knjigom Ondaatje nije samo odlično prošao kod kritike, nego je dobio i pohvale od svoje poznate kolegice Annie Proulx, autorice 'Planine Brokeback' i 'Obavijesti o kretanju brodova'. Ona je, nakon što je pročitala 'The Cat's Table', u Guardianu jednostavno zaključila da je Michael Ondaatje 'pravedno prepoznat kao majstor književnog zanata'.